Digitalizacija a serbska rěč
Proces digitalneho přewróta wobwliwuje mjeztym cyłe naše žiwjenje, hač w hospodarskim, towaršnostnym, dźěłowym abo priwatnym wobłuku.
Kotre městno měła w přichodźe serbska rěč w tutym procesu zabrać? Na tute prašenje chcemy zhromadnje wotmołwu namakać. Załožba za serbski lud je sej nadawk stajiła, hač do lěta 2020 z dalšimi partnerami a wosebje ze serbskimi institucijemi cyłkownu digitalnu strategiju za serbsku rěč wuwiwać.
We wobłuku z lěta 2015 přidatnje spěchowaneho projekta "Serbska rěč w nowych elektroniskich medijach" hodźachu so hižo jednotliwe naprawy, kotrež měli wobstatk mjenowaneho digitalneho koncepta być, do skutka stajić. Kajke předewzaća so tučasnje realizuja, hdźe steji serbska rěč w mjezynarodnym přirunowanju a kajke předewzaća měli w přichodźe wosebje wobkedźbować?
Tute prašenja spytamy w jednotliwych přednoškach na zjawnej konferency rozjimać. W naslědnych dźěłarničkach chcemy dalše ideje hromadźić a wo dalšim postupowanju rozmyslować.
Konferenca k digitalnej strategiji
sobotu, dnja 30. nowembra 2019 wot 10.00 - 18.00 hodź. w hotelu „Residence“ w Budyšinje, Wjelećanska 32.
Konferenca přez livestream: https://youtu.be/67FU3-4ezEA
Link k „Event App“ za prašenja a komentary k přednoškam: http://app.digitalna-konferenca.de
přednoški na konferency
Prezenca małych rěčow w digitalnym swěće
Jan Budar - zawodne słowa
přednošk (prezentacija jako pdf)
widejo
Digitalny koncept - mjezystaw a dalše postupowanje
Měrko Šenk
přednošk (prezentacija jako pdf)
widejo
Onlinepřełožowar němsce-serbsce a serbsce-němsce - wužadanja a rozrisanja
Rěčny centrum Witaj // dr. Beata Brězanowa, Judith Wjenkec, Olaf Langner
přednošk (prezentacija jako pdf)
widejo
Digitalne rěcne resurse: pśeglěd - doglěd - póglěd
Serbski institut z.t. // dr. Hauke Bartels, dr. Sonja Wölkowa, Jan Měškank, Joanna Szczepańska
přednošk (prezentacija jako pdf)
widejo
Unicode Common Locale Data Repository a standardizacija - za widźomnosć serbšćiny w digitalnym swěće
Wito Bejmak
přednošk (prezentacija jako pdf)
widejo
Mašinelne spóznawanje rěčaneje čěšćiny - předskok za Serbow?
Karlowa uniwersita Praha // Anja Nědolužko
přednošk (prezentacija jako pdf)
widejo
dźěłarnički
1) Kak móže serbska community dobrowólnje rěčne resursy rozšěrić?
nawod: Syman Pětr Cyž
Žiwe rěče so běžnje wuwiwaja, a to w prěnim rjedźe tam, hdźež so nałožuja. Tuž je kóždy, kiž aktiwnje serbsce rěči abo pisa, potencielne žórło za rozšěrjenje rěčnych resursow. Što by serbska rěčna community konkretnje přinošować móhła? Kak móža digitalne graty a platformy pomhać, serbske słowa, pomjenowanja, formy, wobroty a přełožki hromadźić a spěšnje spřistupnić? Kak so při tym rěčna kwalita zaruči?
2) Kak móže digitalizacija wužiwanje serbskeje rěče podpěrać? (w němskej rěči)
nawod: Anne Hechtfisch
Rěč wostanje žiwa, dołhož so aktiwnje za mjezsobnu komunikaciju wužiwa. Trend přiběraceje digitalizacije pak zesylni indiwidualizaciju. Njeje za přežiwjenje serbšćiny strašne, hdyž so mjenje mjez sobu rěči a pisa? Kotre digitalne poskitki maja pozitiwny wliw na wužiwanje rěče? Što hižo dawa, što su tuchwilne zadźěwki? Što bychmy nuznje trjebali?
3) Kak dóńdźemy k dosahacym resursam za spóznawanje rěčaneje rěče?
nawod: Beno Brězan
Za mašinelne spóznawanje rěčaneje serbšćiny su nahromadźene daty najwažniši zakład. Kak dóńdźemy k trěbnemu mnóstwu nahrawanych sadow z transkripciju? Kak zaručimy, zo mamy wjele wšelakich hłosow? Kotra platforma móže nas při tym podpěrać?
wuslědki dźěłarničkow
widejo
prezentacija z 3. dźěłarnički
fotowa dokumentacija
1. dźěłarnička (Kak móže serbska community dobrowólnje rěčne resursy rozšěrić?, nawod: Syman Pětr Cyž)
2. dźěłarnička (Kak móže digitalizacija wužiwanje serbskeje rěče podpěrać? (w němskej rěči), nawod: Anne Hechtfisch)
3. dźěłarnička (Kak dóńdźemy k dosahacym resursam za spóznawanje rěčaneje rěče?, nawod: Beno Brězan)
fota: Darius Budar
Wuhlad
W běhu konferency předstajene jara zajimawe přednoški wužadachu sebi w naslědnych dźěłarničkach přewšo intensiwnu diskusiju. Wjetšina wobdźělnikow pak wobžarowaše, zo njesteješe dosć časa k rozmołwam k dispoziciji. Wjele móžnych projektnych idejow so w zakónčacym zjeću dźěłarničkow předstaji. Na přikład měła so dale standardizacija serbšćiny w digitalnym swěće (UNICODE) wudospołnić, datowa baza z rěčanej serbšćinu natwarić a paralelny korpus jako zakład přełožowanskeho programa rozšěrić.
Nawjazujo na přemóžacy wothłós na konferencu planuja so w lěće 2020 dalše dźěłarnički fachowcow a zajimcow.
Nawjazujo na jednu z najwažnišich žadanjow digitalneje konferency, datowu bazu z rěčanej serbšćinu natwarić, chce Załožba za serbski lud na iniciatiwu Common Voice mozilla pokazać.
Čehodla Common Voice?
Common Voice je dźěl iniciatiwy Mozilla, kotraž ma mašiny wučić, kak ludźo rěča. Nimo datoweje sadźby Common Voice, wuwiwa so program za rěčenske spóznaće wotewrjeneho žórła z mjenom Deep Speech.
Kak to funguje?
Zběranje sadow: https://common-voice.github.io/sentence-collector/#/
Přizjewjenje jenož z wužiwarskim mjenom a tajnym hesłom (žanu mejlku etc.), potom pod "Profile" nastajić "Hornjoserbšćina". Na tutej stronje so nowe sady zapodaja a zapodate sady pruwuja. Ručež dóstanje sada dwójce palc horje, je wona akceptowana (validated). Na "Home" je widźeć (po chwilce, kiž trjeba strona za ćahnjenje datow), kelko sadow je zapodatych, kelko akceptowanych a kelko maja so hišće pruwować. Akceptowane sady so potom kóždy druhi tydźeń awtomatisce do Common Voice přenjesu, hdźež steja potom za nahrawanja k dispoziciji.
Nahrawanje sadow: https://voice.mozilla.org/hsb
Hornjoserbšćina so najspěšnišo namaka, hdyž nastaji so cyły powjerch (cyle naprawo horjeka) na hornjoserbsce. Přizjewjenje z mejlku a podać splah a starobu (wažne za statistiku, kotre wšelake hłosy hižo eksistuje w nahrawanjach). Hdyž je hornjoserbšćina na rěč powjercha nastajena, steji w lisćinje startowanych rěčow (link "rěče" w hornim meniju) hornjoserbšćina na prěnim městnje. Sobu dźěłać móže so přez rěčenje a słuchanje. Kak to wšo funguje, je derje pod https://voice.mozilla.org/hsb/about wopisane.